czwartek, 30 stycznia 2014

Holenderska muzyka - Boudewijn de Groot

Czujecie czasem  "motyle w brzuchu"? Np.: gdy słuchacie piosenek w męskim wykonaniu? Ja czuję. Zapewne panie wiedzą o co chodzi :) Nie wiem, jak panowie odbierają muzykę. Też Wam wszystko w duszy gra, kiedy słuchacie pięknego kobiecego wokalu? Dziś chcę  przedstawić człowieka, który świetnie trafia w moje rytmy -  Boudewijn de Groot. Na scenie od ponad pół wieku i wciąż koncertuje. Śpiewna melodia, zgrabne teksty i ten ciepły, męski głos :) A na dodatek - bardzo wyraźna wymowa, co się artystom rzadko zdarza. Zresztą posłuchajcie sami:


I jeszcze jeden fragment - tym razem może dla bardziej ambitnych, bo tempo jest tu szalone ;) Zawsze jednak można się wspomóc tekstem:
:

I jak Wam się Boudewijn spodobał? Są "motyle"? Co prawda o gustach dyskutować nie wypada, ale własne zdanie można wyrazić :) 

Żródła: 

czwartek, 23 stycznia 2014

Holenderskie znaki drogowe

Znaki drogowe są zazwyczaj rysunkowe lub symboliczne, więc nie ma problemu z ich zrozumieniem również poza granicami Polski. Czasem jednak pod znakami pojawiają się dodatkowe informacje, pisane najczęściej w języku tubylczym i wówczas w głowie kierowcy - turysty bądź imigranta rodzi się znak zapytania. Dlatego dziś prezentuję takie właśnie słowne tablice i znaki drogowe, które można spotkać w Holandii.  
Zacznijmy od informacji dla kierowców samochodów:

FILE - korki - taki napis często pojawia się na wyświetlaczach nad autostradami 


uit - tutaj: zjazd - z autostrady lub drogi szybkiego ruchu.



modder op rijbaan - błoto na drodze



ga terug - zawróć



herhaling - powtórzenie, zakaz wciąż obowiązuje





Zone  P vergunninghouders - strefa parkowania tylko dla osób posiadających odpowiednie zezwolenie. A jak zaparkujesz bez zezwolenia, to ci zablokują koło - patrz rysunek ;)  

Denk aan de watervogels! BROEDTIJD - Pomyśl o ptakach wodnych. Czas rozmnażania (wylęgu). Przyznaję, że na żywo takiego znaku nie widziałam ;)  ponieważ jednak Holendrzy ekologię mają we krwi, natknięcie się na taką informację jest jak najbardziej możliwe.

school - overstekende kinderen - szkoła - dzieci przechodzące przez ulicę


 uitgezonderd werkverkeer - z wyjątkiem samochodów roboczych (budowlanych)


uitgezonderd - z wyjątkiem (rowerów)




ontsteek uw lichten - włącz światła


denk aan uw lichten - pomyśl o światłach



zwaailicht? maak ruimte - migające światło (pojazd uprzywilejowany)? zrób miejsce


stiltegebied - obszar ciszy

wil je blijven leven  - wacht dan even - chcesz pozostać przy życiu - poczekaj chwilę (przed przejazdem kolejowym)



P alleen voor opladen elektrische voertuigen - Parking tylko w celu doładowania pojazdów elektrycznych



P alleen voor eletrische voertuigen - Parking tylko dla pojazdów elektrycznych


fietsstraat - auto te gast - ulica dla rowerów - samochód jest tu gościem


wegsleepregeling van kracht - tu ma zastosowanie zasada usuwania pojazdów (zazwyczaj zaparkowanych wbrew zakazowi)


slecht wegdek - zła nawierzchnia


busbaan - droga dla autobusów (więc zazwyczaj zakaz wjazdu dla samochodów prywatnych)



slagbomen dalen automatisch - zapory opadają automatycznie


let op! drempels - uwaga! progi zwalniające


geldt ook voor andere kleuren - dotyczy również innych kolorów
Znak wytłumaczony "jak krowie na rowie" - widzieliście kiedyś takie dobitne wyjaśnienie zakazu wyprzedzania? :) 






I jeszcze coś dla rowerzystów: 


worden verwijderd - zostaną usunięte (rowery pozostawione w tym  miejscu wbrew zakazowi parkowania)




hier geen fietsen plaatsen - zakaz parkowania rowerów w tym miejscu







A także dla właścicieli psów: 



honden aan de lijn - pies na smyczy


honden toilet - opruimplicht - psia toaleta  - obowiązek sprzątania po psie


honden uitlaatplaats - wybieg dla psów



verboden voor honden - zakaz wstępu dla psów








i kilka ogólnych zakazów i informacji dla każdego: 


camerabewaking - monitoring


verboden toegang - zakaz wstępu


verboden te parkeren - zakaz parkowania
eigen weg / terrein - droga / teren prywatny
verboden toegang - zakaz wstępu
hier waken wij - tutaj my pilnujemy


verboden te roken - zakaz palenia


verboden te vissen voor onbevoegden - zakaz wędkowania dla nieupoważnionych


verboden te zwemmen - zakaz kąpieli





To chyba większość tablic z napisami. A może Wam coś się jeszcze przypomina? Albo notorycznie rzuca w oczy w Waszych okolicach? Lub też zaskoczył Was lub rozbawił jakiś holenderski znak drogowy? Dajcie znać w komentarzach - może w ten sposób stworzymy pełną bazę holenderskich znaków i informacji dla kierowców (i nie tylko). 

Źródło:
http://www.verkeersbordenoverzicht.nl/

czwartek, 16 stycznia 2014

Jip i Janneke

Znacie Jipa i Janneke? 
Przygody tej dwójki od lat towarzyszą małym Holendrom. Jip i Janneke mają cztery lata, są sąsiadami i razem poznają najbliższy im świat, bawią się, nierzadko psocą ale z każdej opresji wychodzą cało, dzięki interwencji rodziców. Codzienne historie opowiedziane prostym językiem - a wciąż budzą uśmiech. 
To była pierwsza książka, którą samodzielnie przeczytałam po holendersku z niemałą satysfakcją :)
W księgarniach jak i w sieci jest mnóstwo utworów Annie M. G. Schmidt. Zapraszam dziś do wysłuchania jednego z pierwszych opowiadań. Jednocześnie można śledzić tekst, który znajduje się pod spodem.


Jip en Janneke spelen samen 

Jip liep in de tuin en hij verveelde zich zo. Maar kijk, wat zag hij daar? Een klein gaatje in de heg. Wat zou er aan de andere kant van de heg zijn, dacht Jip. Een paleis? Een hek? Een ridder? 
Hij ging op de grond zitten en keek door het gaatje. En wat zag hij? Een klein neusje. En een klein mondje. En twee blauwe oogjes. Daar zat een meisje. Zij was net zo groot als Jip. "Hoe heet je?", vroeg Jip. "Janneke", zei het meisje. "Ik woon hier." "Gisteren woonde je nog niet hier ", zei Jip. "Vandaag woon ik hier", zei Janneke. "Kom je met mij spelen?" 
"Ik zal door het gat kruipen", zei Jip. En hij stak eerst zijn hoofd door het gat. En toen zijn ene arm. En toen zijn andere arm. En toen zat hij vast. En Janneke trok aan zijn ene arm. En toen aan zijn andere arm. Maar het hielp niet. Jip zat vast. En Jip huilde. En hij gilde. 
Daar kwam Jips vader aangelopen in het ene tuintje. En Jannekes vader kwam aanlopen in het andere tuintje. En samen hielpen zij Jip weer terug. "Zo", zei Jips vader, "nu heb je een buurmeisje. Maar je moet eerst netjes de voordeur uitgaan en bij Janneke de voordeur in. Dan mag je samen spelen." 
En zo gebeurde het. Jip en Janneke speelden samen. De ene dag in Jips tuintje. De andere dag in Jannekes tuintje. En ze speelden vadertje en moedertje.


I jak Wam się podoba? Trudno tej dwójki od razu nie polubić, prawda? :) 

Żródło (z angielskim tłumaczeniem): 
http://www.dutchgrammar.com/en/?n=POD.00011

środa, 8 stycznia 2014

Czas przeszły niedokonany - o.v.t. czyli co to jest 't kofschip

Zmiana kalendarza skłania czasem do melancholijnych spojrzeń w przeszłość, więc i ja dziś o piszę o przeszłości, tylko znacznie mniej melancholijnie, bo o gramatyce ;) A konkretnie o czasie przeszłym niedokonanym - de onvoltooid verleden tijd (o.v.t.), nazywanym również het imperfectum. 

Kiedy używamy czasu przeszłego niedokonanego? 
Gdy mówimy o wydarzeniach zakończonych w przeszłości, powtarzających się, o zwyczajach. Kiedy opowiadamy historie, zaczynamy w czasie teraźniejszym dokonanym (het perfectum - ik heb gedaan), ale cała reszta już jest w czasie przeszłym niedokonanym (o.v.t.). 

Jak budujemy czas przeszły niedokonany w języku niderlandzkim? 
To zależy od czasownika. Jeśli ten jest nieregularny, trzeba po prostu wbić sobie do głowy jego odmianę, co wbrew pozorom nie jest takie trudne, gdyż nawet wśród czasowników nieregularnych widać pewne regularności ;) A pełną listę tych czasowników można znaleźć tutaj.
Jeśli natomiast czasownik jest regularny, dodajemy do rdzenia (de stam) końcówkę -de lub - te w liczbie pojedynczej i analogicznie -den lub -ten w liczbie mnogiej. Dla jasności kilka przykładów: 

wensen - życzyć

ik wenste
jij wenste
hij / zij/ het / u wenste

wij wensten
jullie wensten
zij wensten

horen - słuchać

ik hoorde
jij hoorde
zij / hij / het / u hoorde

wij hoorden
jullie hoorden
zij hoorden

Proste, prawda? W sumie ten czas przeszły ma tylko dwie formy - jedną dla całej liczby pojedynczej i jedną dla całej liczby mnogiej. 

Tylko skąd mamy wiedzieć, kiedy dodać -te a kiedy -de
Tutaj służy pomocą 't kofschip. 
Jak? 
Sprawdźmy to w kilku krokach na przykładzie wyrazów: leven, rusten i luisteren

1. Od bezokolicznika obcinamy końcówkę -en i mamy: 
lev-,  
rust-,  
luister-

2. Czy ostatnia litera w wyrazie występuje wśród spółgłosek w słowie 't kofschip
lev- ostatnia litera - v > nie
rust- ostatnia litera  - t > tak
luister- ostatnia litera - r > nie

3. Jeśli ostatnia litera występuje w słowie 't kofschip, dodajemy końcówkę - te
rust + te = rustte

4. Jeśli ostatnia litera nie zawiera się w słowie 't kofschip, dodajemy końcówke -de.
lev + de = leefde
luister + de = luisterde

W przypadku wyrazu leven zwodnicza może być odmiana, gdyż w czasie teraźniejszym powiemy przecież "ik leef" i widzimy wtedy literę "f", która zawiera się w 't kofschip. Dlatego decydując o rodzaju końcówki (-te czy -de), trzeba przyglądać się bezokolicznikowi.  

A skąd ten cały 't kofschip? Dokładnie nie wiadomo. Najstarszą zapisaną wersję owego dziwoląga wyrazowego można znaleźć w książce Lammerta Allarda te Winkel, który spisał w niej 274 zasady ortografii niderlandzkiej. Nie jest jasne, czy 't kofschip został przez autora wymyślony, czy też był już znany wcześniej. Jednak z pewnością umieszczenie go w podręczniku przyczyniło się do jego popularności  kwitnącej po dzień dzisiejszy. 

I to by było na tyle w temacie czasu przeszłego niedokonanego ;) 

Źródła: